Uluslararası hukuk
Uluslararası hukuk gereği Rusya, Orta Asya Türkistan devletlerinden tamamen ayrılmadı” ifadesi, tarihsel ve hukuki bağlamda tam olarak doğru değildir ama bazı yönlerden stratejik ve jeopolitik gerçeklikleri yansıtan bir yaklaşımdır. Konuyu detaylandıralım:
📜 Hukuki Açıdan:
• Sovyetler Birliği’nin Dağılması (1991) ile birlikte Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan ve Özbekistan bağımsız Türkistan devletleri olarak tanındı.
• Bu Türkistan ülkeleri, uluslararası hukuk çerçevesinde (BM üyeliği, egemenlik, diplomatik tanınma) bağımsız ve egemen statüdedir.
• Yani “hukuken” Rusya’nın Orta Asya Türkistan üzerindeki doğrudan egemenliği sona ermiştir. gerçekler öyle basit değildir.
🌐 Fiili ve Jeopolitik Açıdan:
Ancak uluslararası hukuk çerçevesinde ayrılmış olsalar da Rusya’nın Orta Asya Türkistan üzerindeki etkisi hâlen sürmektedir. Bu etki farklı şekillerde kendini gösteriyor:
1. Askeri Etki:
• Rusya, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) üzerinden bazı Orta Asya ülkeleriyle askeri ittifak içindedir.
• Özellikle Tacikistan ve Kırgızistan’da askeri üsleri bulunmaktadır.
2. Ekonomik Bağlılık:
• Orta Asya devletlerinin büyük bölümü, enerji ihracatı, iş gücü göçü ve yatırımlar açısından Rusya ile güçlü ekonomik bağlara sahiptir.
3. Kültürel-Dilsel Etki:
• Hâlâ birçok Orta Asya Türkistan ülkesinde Rusça yaygın olarak konuşulur ve eğitim sisteminde önemli yer tutar.
4. Siyasi Etki:
• Moskova, bu ülkelerdeki yöneticilerin çoğunu merkezi Moskova ve Çin Halk Cumhuriyeti Pekin ile Shanghai da yetiştirdi, bu Türkistan
ülkelerdeki yönetimlerle yakın ilişki kurarak, özellikle Batı etkisine karşı bir “arka bahçe” politikası izler.
🧩 Sonuç:
• Uluslararası hukuk açısından Rusya Orta Asya’dan tamamen ayrılmıştır.
• Ancak fiilen ve stratejik olarak hâlen bölgedeki etkisini sürdürmektedir.
• Bu nedenle, “Rusya ile Türkistan devletleri tamamen ayrılmadı” ifadesi hukuki değil ama siyasi jeopolitik ve stratejik bir gerçeği yansıtır.
Erkin SABİT ŞAVUOT
(Bilgisayar yüksek mühendisi,
Araştırmacı yazar).
Doğu Türkistan Cumhuriyeti Hükümeti Başbakanı
Turan Konfederasyonu Genel Başkanı .
Ankara Meclisi Anadolu Birliği gbşk yrd.
Uygur Federasyonu Genel Başkanı.
Dünya Barış elçileri uzakdoğu direktörü.
Uluslararası Basın Bayın Konfederasyonu Diplomasi Direktörü.
Uzakdoğu ticaret yatırım finans konseyi temsilcisi .
Turan Kızılelma Teşkilatı genel başkanı
Turan Devletleri Teşkilatı TDT Stratejik Araştırma Bşk.
İletişim;05357951111,05369820000
turangrup1111@gmail.com