KİLİMANJARO DAĞI
Kilimanjaro Dağı Tanzanya da bulunan uyuyan bir yanar dağdır. Afrika’nın en yüksek dağı ve dünyanın deniz seviyesinden en yüksek serbest duran dağıdır : deniz seviyesinden 5.895 m (19.341 ft) ve plato tabanından 4.900 m (16.100 ft) yüksekliktedir. Ayrıca Doğu Yarımküre’nin en yüksek yanardağı ve Dünya’nın topografik olarak en belirgin dördüncü zirvesidir.
Kilimanjaro’nun güney ve doğu yamaçları, 1963’te Julius Nyerere tarafından kaldırılıncaya kadar Chagga Krallıkları’nın evi olarak hizmet etti. Kilimanjaro isminin kökeni ve anlamı bilinmemektedir, ancak “büyük dağ” veya “tırmanılamaz” anlamına gelebilir. Klasik kaynaklarda tanımlanmasına rağmen, Alman misyoner Johannes Rebmann, 1848 de dağın varlığını bildiren ilk Avrupalı olarak kabul edilir. Birkaç Avrupa girişiminin ardından, Hans Meyer 1889 da Kilimanjaro’nun en yüksek zirvesine ulaştı.
Dağ, 1973 yılında Kilimanjaro Milli Parkına dahil edildi. Yedi Zirve’den biri olan Kilimanjaro, önemli bir yürüyüş ve tırmanma noktasıdır. Dağın en yüksek noktası olan Uhuru Tepesine yedi tane belirlenmiş rota vardır. Benzer dağlar kadar teknik olarak zorlayıcı olmasa da Kilimanjaro’nun öne çıkması ciddi bir yükseklik hastalığı riski oluşturur.
Doğu Afrika Rift’inden doğan birkaç dağdan biri olan Kilimanjaro, 2 milyon yıl önce volkanik aktivite sonucu oluşmuştur. Yamaçları dağ ormanları ve bulut ormanlarına ev sahipliği yapar. Dev groundsel Dendrosenecio kilimanjari de dahil olmak üzere birçok tür Kilimanjaro Dağına özgüdür. Dağ, Credner Buzulu, Furtwängler Buzulu ve Rebmann Buzulu da dahil olmak üzere büyük bir buz örtüsüne ve Afrika’nın en büyük buzullarına sahiptir. Bu buz örtüsü hızla küçülmektedir.
ANTİK ÇAĞ: Dağ antik çağlardan beri Afrikalı olmayanlar tarafından biliniyor olabilir. Batlamyus tarafından kaydedilen denizci raporları, Kilimanjaro’yu işaret edebilecek bir “ay dağı” ve Nil’in bir kaynak gölünden bahseder, ancak mevcut tarihsel bilgiler, Kenya Dağı, Etiyopya Dağları, Virunga Dağları, Rwenzori Dağları ve Kilimanjaro gibi Doğu Afrika’daki diğerleri arasında bir ayrım yapılmasına izin vermez. Batlamyus’tan önce, Aiskhylos ve Herodot sırasıyla “karlarla beslenen Mısır” ve iki dağ arasındaki bir kaynaktan bahsetmiştir. Bunlardan biri, aralarında yangın izleri olan bir vadi bulunan kıyı bölgelerindeki iki yüksek dağdan bahseder. Mombasa’ya giden ve yerli kervanlardan iç kesimler hakkında bilgi edinen İspanyol gezgin Martín Fernández de Enciso Summa de Geografía (1519) adlı eserinde Mombasa’nın batısında “çok yüksek olan Etiyopya Olimpos Dağı’nın bulunduğunu ve onun ötesinde Nil’in kaynaklarının bulunduğu Ay Dağları’nın bulunduğunu” söylemiştir.
HAYVAN ÇEŞİTLERİ: Kilimanjaro da büyük hayvanlar nadirdir ve ormanlarda ve dağın alt kısımlarında daha sık görülürler. Filler ve Afrika mandaları, yürüyüşçüler için potansiyel olarak tehlikeli olabilecek hayvanlar arasındadır. Bushbucks, bukalemunlar, dik-dikler, duikerler, mangustlar, güneş kuşları ve yaban domuzları da bildirilmiştir. Zebralar, leoparlar ve sırtlanlar Shira platosunda ara sıra gözlemlenmiştir. Dağla ilişkili belirli türler arasında Kilimanjaro sivri faresi ve bukalemun Kinyongia tavetana bulunur.
BİTKİ ÖRTÜSÜ: Doğal ormanlar Kilimanjaro da yaklaşık 1.000 km2 (250.000 dönüm) alanı kaplar. Etek bölgesinde mısır, fasulye, ayçiçeği ve batı tarafında buğday yetiştirilir. Akasya, Combretum, Terminalia ve Grewia ile eski savan bitki örtüsünün kalıntıları vardır. 1.000 m (3.300 ft) ile 1.800 m (5.900 ft) arasında kahve, “Chagga ev bahçeleri” tarımsal ormancılığının bir parçası olarak ortaya çıkar. Bu yükseklik aralığındaki doğal bitki örtüsü (Strombosia, Newtonia ve Entandrophragma ) erişilemeyen vadiler ve geçitlerle sınırlıdır ve daha yüksek rakımlardaki bitki örtüsünden farklıdır. Güney yamacında, dağ ormanları ilk önce Ocotea usambarensis’in yanı sıra eğrelti otları ve epifitleri içerir; bulut ormanlarında daha yukarıda Podocarpus latifolius, Hagenia abyssinica ve Erica excelsa’nın yanı sıra sis bağımlı yosunlar da yetişir. Daha kuru kuzey yamaçlarında Zeytin, Croton-Calodendrum, Cassipourea ve Juniperus, artan rakıma göre ormanlar oluşturur. 3.100 m (10.200 ft) ile 3.900 m (12.800 ft) arasında Erica çalılıkları ve fundalıkları, ardından Helichrysum, 4.500 m’ye (14.800 ft) kadar uzanır.
CHAGGA HALKI: Tanzanya’nın Kilimanjaro Bölgesi’nden bir Bantu etnik grupbudur. Tanzanya’nın üçüncü büyük etnik grubudur. Tarihsel olarak hem Kilimanjaro Bölgesinde hem de doğu Arusha Bölgesinde Kilimanjaro Dağı’nın yamaçlarındaki egemen Chagga eyaletlerinde yaşamışlardır. Tanzanya’nın en etkili ve ekonomik olarak en başarılı halklarından biri olan bu halkın göreceli zenginliği, Kilimanjaro Dağı’nın elverişli verimli toprağından, ticarette kullanılan çalışkan iş ahlakından ve Bantu genişlemesinden bu yana egemen Chagga devletlerinde binlerce yıldır uygulanan tarihi kapsamlı sulama sistemleri, teraslama ve sürekli organik gübreleme yöntemleri gibi başarılı tarım yöntemlerinden kaynaklanmaktadır. Kilimanjaro’nun konumu, konumu nedeniyle bir ticaret merkezi olarak önemli hale gelmesinden çok önce, dağın ticari iç ağda geçici bir tedarik noktası olarak hizmet ettiği anlamına gelir. Dağın sakinleri, yakın yerleşim yerlerinden gelen kervanlar ve tüccarlarla mal satıyorlardı.
Malindi, Takaungu, Mombasa, Wanga, Tanga ve Tangata’nın Swahili limanlarından ve güneydeki Pangani’den kolayca ulaşılabiliyordu. Pangani de iş yapmak için Kilimanjaro’yu geçtikleri için Kamba, Galla ve Nyamwezi halkı da bu bölgeye aşinadır. Tanınmış bir Kamba tüccarı olan Şef Kivoi, 200 Kamba’ya kadar olan devasa kervanlarını organize edip yönetmeden önce Kilimanjaro’ya bizzat tırmanmıştı.
KÖKENLERİ: Chagga’ların, Afrika’nın başka yerlerinden Kilimanjaro Dağı eteklerine göç eden çeşitli Bantu gruplarından geldiği söylenmektedir; bu göç on birinci yüzyılın başlarında başlamıştır. Chaga’lar Bantu dilini konuşsa da dilleri, güneydoğu Kenya da konuşulan Kamba ile biraz ilişkili bir dizi lehçeye sahiptir. Hepsinin ortak bir kelimesi vardır: Kichagga da “kral” anlamına gelen Mangi. İngilizler, İngiliz tacına tabi oldukları ve dolayısıyla eşitsiz oldukları için onlara şef diyorlardı.
CHAGA KİME DENİR: Chaga, her iki ebeveyni de Chaga olan veya ebeveynlerinden birinin Chaga kökenli olduğu veya kökenini Chaga soyundan gelen kişiye denir.
CHAGGALAND: Chaggaland geleneksel olarak Umangi olarak bilinen bir dizi küçük krallığa bölünmüştür. Soy ve mirasa dayalı bir ataerkil sistem izlerler. Geleneksel yaşam biçimleri öncelikle teraslı tarlalarda sulama ve öküz gübresi kullanarak tarıma dayanıyordu. Muz temel besinleri olmasına rağmen, yam, fasulye ve mısır gibi çeşitli ürünler de yetiştirirler. Tarımsal ihracatta, küresel pazara ihraç edilen Arabica kahveleriyle tanınırlar ve bu da kahvenin birincil nakit ürünü olmasına neden olur.
CHAGGA ÇİFTLİĞİ: Chagga yaşam tarzının büyük bir kısmı, toprak temelli ve atalara tapınma temelli dini inançları tarafından şekillendirilmiştir.
Hristiyanlık ve İslam’ın gelişinden önce, Chaga kapsamlı bir senkretizmle çeşitli inançlar uyguluyordu. Ataların önemi onlar tarafından bugün bile güçlü bir şekilde savunulmaktadır. Baş Chaga tanrısının adı, onlar için kutsal olan Kilimanjaro Dağı’nın tepesinde yaşayan Ruwa’dır. Yüksek ormanın bazı kısımlarında, kutsal Chaga bitkisi olan masale ekimlerinin bulunduğu eski tapınaklar bulunmaktadır.
Chagga efsaneleri Ruwa ve onun gücü ve yardımı etrafında döner. “Ruwa” Doğu ve Orta Kilimanjaro’daki tanrılarının Chagga adıdır, Batı bölgesinde, özellikle Machame ve Masama da ise tanrı “Iruva” olarak anılırdı. Her iki isim de Chaga dilinde “güneş” anlamına gelir. Ruwa, insanlığın yaratıcısı olarak değil, bir kurtarıcı ve geçim sağlayıcısı olarak görülür. Halkı tarafından arandığında merhameti ve hoşgörüsüyle bilinir.
KİLİMANJARO ANLAMI: Kilimanjaro’nun iki unsurun birleşimi olduğunu açıkladı, Swahili dilinde “dağ” anlamına gelen “kilima” ve Chagga dilinde “kervan” anlamına gelen “jaro”.
KİLİMANJARO EN SON NE ZAMAN FAALİYETE GEÇTİ: Kilimanjaro Dağı’ndaki son büyük patlama yaklaşık 350.000 yıl önceydi. Ancak Kibo son 10.000 yıldır aktiftir ve gelecekte tekrar aktif hale gelebilir.
KİLİMANJARO TIRMANMAK
Doğu Afrika’daki Tanzanya da bulunan Kilimanjaro Dağı, 19.341 fit (5.895 metre) yüksekliğiyle Afrika’nın en yüksek dağıdır. Dünyanın en büyük bağımsız dağıdır ve yedi zirveden biridir.
Karla kaplı zirvesi çevredeki Savannah’ların üzerinde yükselir ve çeşitli benzersiz bitki ve hayvan türlerine ev sahipliği yapan Kilimanjaro Milli Parkı’nın bir parçasıdır. Uyuyan bir yanardağ olmasına rağmen, dünyanın dört bir yanından dağcılar ve açık hava meraklıları için hala önemli bir ilham kaynağı olarak hizmet vermektedir.
Zirveye giden yedi ana Mount Kilimanjaro rotası vardır, Uhuru Peak, bunlardan biri dağın kuzey tarafında başlar ve geri kalanı güney tarafındadır. Rotalar Marangu, Machame, Lemosho, Shira, Rongai, Northern Circuit ve Umbwe’dir.
Kilimanjaro Dağı’na tırmanmak, Kilimanjaro Zirvesine ulaşmak ve ardından bitiş noktasına inmek için beş ila dokuz gün sürer. Dağda geçirilen gün sayısı arttıkça, yüksekliğe daha fazla alışacağınız için zirveye başarıyla tırmanma olasılığınız artar.
Kilimanjaro Dağına Tırmanmak İçin En İyi Zaman
Dağ havası tahmin edilemez olabilir ve Kilimanjaro Yürüyüşü için en iyi zaman kuru mevsimlerdir: Aralık’tan Mart başına ve Haziran’dan Ekim’e. Güvenlik nedeniyle yağmurlu mevsimin en yoğun olduğu dönemde tırmanmayız.
Kilimanjaro Tırmanışı İçin Yanıma Ne Almanız Gereken
Değişen sıcaklıklar için kat kat giysilere, sağlam yürüyüş botlarına, kaliteli bir uyku tulumuna ve kafa lambası, eldiven ve yürüyüş sopaları gibi diğer temel malzemelere ihtiyacınız olacak. Tamamen hazır olduğunuzdan emin olmak için size kapsamlı bir paketleme listesi sunacağız.
KİLİMANJARO DAĞI EFSANESİ 1: Chagga kabilesine göre artık son günlerini yaşadıklarını hisseden filler Afrika’nın en yüksek dağına çıkıp kendilerini, atalarının da kemiklerinin yattığı, derin kraterlere atarlarmış.
KİLİMANJARO DAĞI EFSANESİ 2: Kilimanjaro, 19.710 fit yüksekliğinde karla kaplı bir dağdır ve Afrika’nın en yüksek dağı olduğu söylenir. Batı zirvesine Masai “Ngaje Ngai”, yani Tanrı Evi denir. Batı zirvesine yakın bir yerde kurumuş ve donmuş bir leopar leşi vardır. Leoparın o yükseklikte ne aradığını kimse açıklamamıştır.
JULİUS NYERERE (Tanzanya’nın İlk Başkanı): “Kilimanjaro Dağı’nın tepesinde, sınırlarımızın ötesinde parlayacak, umutsuzluğun olduğu yere umut, nefretin olduğu yere sevgi ve daha önce sadece aşağılanmanın olduğu yere onur getirecek bir mum yakacağız.”
27.04.2025
Zafer ALTINKESER